Z problemem nadwagi i otyłości zmaga się coraz więcej osób. Według Światowej Organizacji Zdrowia aż 60% mieszkańców USA jest otyłych i jest to zdecydowany lider w tej niezdrowej konkurencji. Jednak Europa, w tym Polska, również nie może świecić przykładem. Statystycznie już co piąty Polak cierpi na otyłość. Mniej więcej co piąta para zmaga się również z niepłodnością. Czy istnieje zależność pomiędzy tymi przypadłościami?
Spis treści:
Otyłość została zaklasyfikowana do chorób przewlekłych. Wciąż istnieje stereotyp, że człowiek otyły jest leniwy i zwyczajnie za dużo je, jest to jednak krzywdzące dla wielu osób. Rzeczywiście wśród przyczyn otyłości wyróżnia się nieprawidłowe odżywianie i brak aktywności, ale istnieją również inne czynniki:
Rozpoznanie i znalezienie przyczyny otyłości to długotrwały proces, który musi być nadzorowany przez specjalistę, czasami wymaga nawet współpracy kilku lekarzy, ale bez tego niemożliwe jest efektywne leczenie pacjenta.
Otyłość, poza tym, że w znaczącym stopniu może wpływać na komfort życia, wiążę się z konsekwencjami zdrowotnymi, wśród których możemy wyróżnić insulinooporność, cukrzycę, nadciśnienie tętnicze, choroby nowotworowe, uszkodzenia wątroby i nerek, a także zaburzenia hormonalne, również te prowadzące do niepłodności.
Nie ma wątpliwości, że otyłość można zakwalifikować do czynników utrudniających zajście w ciążę, a redukcja masy ciała nawet o kilka procent zwiększa szansę pary na posiadanie potomstwa. Jej wpływ na gospodarkę hormonalną w organizmie człowieka jest bowiem tak duży, że może powodować niepłodność. W podobnym stopniu dotyczy to kobiet i mężczyzn. Na szczęście można uznać to za stan całkowicie odwracalny.
Najpopularniejszą i zarazem najprostszą metodą pozwalającą przekonać się, czy nasza waga mieści się w prawidłowym przedziale jest BMI (Body Mass Index). Obliczenie indeksu masy ciała jest bardzo proste, wystarczy wykorzystać następujący wzór:
Jak interpretować wynik:
Warto zapamiętać! Zbyt niska waga, podobnie jak nadwaga, może zaburzyć gospodarkę hormonalną w organizmie i utrudnić kobiecie zajście w ciążę.
Nadmiar tkanki tłuszczowej doprowadza do wielu zawirowań hormonalnych w organizmie kobiety. Ma to związek z tym że tkanka tłuszczowa wydziela substancje podobne do hormonów i „fałszywie” oddziałuje na organizm. W wyniku tego miesiączka stają się nieregularne lub całkowicie zanikają, pojawiają się też cykle bezowulacyjne (takie, w których nie dochodzi do uwolnienia zdolnej do zapłodnienia komórki jajowej). Otyłe kobiety nie tylko mają mniejsze szansę na ciążę, niestety wzrasta u nich również ryzyko poronienia, urodzenia dziecka z wadą wrodzoną i innych patologii ciąży (nadciśnienie, cukrzyca ciążowa), są również bardziej narażone na przedwczesny poród.
U otyłych kobiet trudności z zajściem w ciążę dotyczą nie tylko naturalnego poczęcia, ale również zapłodnienia in vitro.
Otyłość wiąże się z również z zespołem policystycznych jajników(PCOS), a ten sam w sobie może stanowić przyczynę niepłodności. W przebiegu choroby nieprawidłowo pracujące jajniki są powiększone i otorbione. Torbiele można zauważyć już podczas zwykłego badania USG. Dzieje się tak dlatego, że pęcherzyk Graffa, zamiast dojrzeć i uwolnić komórkę jajową, umiera, a na jego miejscu pojawia się niewielka cysta.
Warto zapamiętać! Zbyt niska waga, podobnie jak nadwaga, może zaburzyć gospodarkę hormonalną w organizmie i utrudnić kobiecie zajście w ciążę.
U mężczyzn nadmierna ilość komórek tłuszczowych, podobnie jak u kobiet, doprowadza do zaburzeń hormonalnych. Ma to niekorzystny wpływ na ich płodność. Wraz ze wzrostem masy ciała spada jakość nasienia. W ejakulacie jest mniej plemników, są one również mniej ruchliwe niż u zdrowego mężczyzny z prawidłową masą. Do zmian hormonalnych możemy zaliczyć spadek poziomu testosteronu, czego efektem są problemy z erekcją i obniżone libido. Ponadto badania wykazują, że otyłość przyczynia się do wzrostu temperatury w mosznie, a przegrzewanie jąder ma negatywny wpływ na płodność nawet u zdrowych mężczyzn.
Ryzyko niepłodności i mężczyzn wzrasta proporcjonalnie do wzrostu masy ciała. Przyjęto, że 10 nadprogramowych kilogramów to 10% mniej szans na zostanie ojcem.
Coraz częściej mówi się o tym, że otyłość u mężczyzn zwiększa ryzyko zachorowania na choroby metaboliczne u ich potomstwa
Jeśli u pary zmagającej się z niepłodnością otyłość jest jedynym czynnikiem podejrzanym o przyczynianie się do problemów z zajściem w ciążę, należy ustalić jej przyczynę i rozpocząć leczenie i/lub zmienić dotychczasowe przyzwyczajenia żywieniowe. Bez względu na to czy otyłość dotyczy jednego czy obojga partnerów, oboje powinni być przygotowani na zmianę dotychczasowego trybu życia o 180 stopni! Zmiany i zalecenia dotyczą przede wszystkim diety, która powinna być zdrowa, mniej kaloryczna oraz bogata w makro – i mikroelementy. Z diety należy wykluczyć produkty wysoko przetworzone i puste kalorie, a tłuszcze nasycone warto zastąpić nienasyconymi. Dobrym źródłem takiego tłuszczu będą ryby, oleje roślinne i orzechy, zalecane jest również spożywanie dużej ilości warzyw (najlepiej z upraw ekologicznych) i owoców (zalecane są te o niskim indeksie glikemicznym).
Sama dieta to jednak za mało, należy wspomagać ją regularnymi ćwiczeniami fizycznymi, które przyczynią się do przyspieszenia metabolizmu, doprowadzając do spadku wagi i poprawy samopoczucia.
Dowiedz się więcej: 11 sposobów na płodność, których mogłaś nie znać!
Otyłość i zawiązane z nią zaburzenia hormonalne jest tylko jedną spośród wielu przyczyn niepłodności. Tuż za nimi znajdują się stres, nałogi, praca w szkodliwych warunkach, wiek, wady narządów rodnych, infekcje (wirusowe i bakteryjne) oraz…czynniki genetyczne. Tymi ostatnimi warto poświęcić trochę więcej uwagi.
Parom z podejrzeniem genetycznej niepłodności zleca się określone badania DNA, które następnie konsultowane są w poradni genetycznej. Przedwczesne wygaśnięcie funkcji jajników, nieprawidłowy rozwój gonad oraz nawracające poronienia są podstawą do wykonania u pacjentki badania cytogenetycznego (badania kariotypu).
Jego celem jest określenie liczby i budowy chromosomów występujących w komórkach ciała kobiety. Badanie kariotypu powinni wykonać również mężczyźni ze stwierdzoną azoospermią lub oligoastenozoospermią. Diagnostykę genetycznej niepłodności można uzupełnić o badania genetyczne na obecność mutacji w określonych genach, np. mutacji genu CYP21A2, która wywołuje wrodzony przerost kory nadnerczy, albo CFTR – prowadzącej do niedrożności nasieniowodów i niepłodności u mężczyzn.
Przeczytaj również: Niepłodność – poradnictwo genetyczne
Według Światowej Organizacji Zdrowia z problemem nadwagi i otyłości boryka się coraz więcej osób. W statystykach przodują Amerykanie. Aż 60% mieszkańców USA jest otyłych. Europejczycy wcale nie są lepsi. Okazuje się, że na otyłość cierpi już co piąty Polak.
Przeczytaj więcej:
Data publikacji: 18/05/2021, Data aktualizacji: 09/11/2021
Zobacz także
Dodaj komentarz