Aktualizacja: 09 marca 2021 r.
Spis treści:
Statystycznie rzecz ujmując, poczęcie dziecka nie jest wcale taką „bułką z masłem”. Czas płodności trwa bowiem bardzo krótko (tylko 12-24 godzin). To właśnie głównie z tej przyczyny spośród par niestosujących antykoncepcji, które często uprawiają seks, tylko 50% zostaje rodzicami w ciągu roku, a 30% w ciągu 2 lat starania o dziecko. Czym jest niepłodność? Jak wygląda leczenie niepłodności? Kiedy rozpocząć leczenie niepłodności? Na wszystkie te pytania odpowiadamy w poniższym artykule.
Problem pojawia się wówczas, gdy po roku starań o dziecko (przy braku stosowania antykoncepcji i regularnym współżyciu) nic z tego nie wychodzi. Wówczas mamy do czynienia z niepłodnością. Wyróżnia się niepłodność pierwotną i wtórną (podział ze względu na obecność wcześniejszej ciąży). Niepłodność pierwotna dotyka pary, które po raz pierwszy starają się o dziecko. Natomiast pierwotność wtórna dotyczy par, u których pojawiła się już wcześniej ciąża – mogła zakończyć się porodem żywego dziecka, martwego, bądź poronieniem. Istnieje też podział na rodzaje niepłodności ze względu na jej przyczyny. Jest to niepłodność żeńska (35% przypadków), niepłodność męska (również 35% przypadków), niepłodność małżeńska (obejmuje 10% przypadków) oraz niepłodność idiopatyczna (20% przypadków, w których nie da się ustalić jej podłoża).
Jak mówi definicja, niepłodność pojawia się, gdy para przez rok bezskutecznie stara się o potomstwo, zachowując przy tym regularne stosunki, pozbawione jakichkolwiek metod antykoncepcyjnych. Jednak nie wszystkie pary chcą tak długo czekać i decydują się na przeprowadzenie badań przed końcem tego okresu. Wydaje się to rozsądną decyzją, ponieważ jest bardzo ważne, aby przyczynę niepłodności wykryć jak najwcześniej. Szczyt płodności kobiety przypada bowiem na 20-25. rok życia. Po 30. roku życia szanse na ciąże stopniowo maleją. Natomiast skuteczne leczenie niepłodności można rozpocząć dopiero po dokładnej diagnozie.
Lekarze również zalecają rozpoczęcie szukania przyczyn niepłodności przed odczekaniem roku m.in. w sytuacji, gdy kobieta ma powyżej 35 lat, występują zaburzenia krwawienia (cykl jest znacznie wydłużony lub w ogóle go nie ma), rozpoznano nieprawidłowości anatomiczne macicy, jajowodów lub stwierdzono endometriozę. Ponadto, gdy po stronie partnera wykryto jakiekolwiek komplikacje, sytuacja ta również powinna skłonić do rozpoczęcia wcześniejszej diagnostyki.
Niezależnie od tego, co zawiniło (jaka jest przyczyna niepłodności) i kto (czy jest to niepłodność męska, żeńska czy obojga partnerów), 3/4 leczących się na niepłodność par zostaje w końcu rodzicami! Specjaliści szacują, że osoby stale niezdolne do poczęcia dziecka (czyli bezpłodne), stanowią zaledwie 3-5% społeczeństwa.
REKLAMA
Najczęstszymi przyczynami niepłodności u kobiet są niedrożność jajowodów (30-35%) oraz zaburzenia hormonalne (25%). Niedrożność jajowodów spowodowana jest zwykle różnego rodzaju zakażeniami narządów płciowych bakteriami i drobnoustrojami np. Chlamydią trachomatis czy też rzeżączką. Z kolei zaburzenia hormonalne powodują zahamowanie owulacji lub jej nieprawidłowy przebieg np. pęcherzyk owulacyjny nie pęka, wzrasta bez komórki jajowej czy też nie uwalnia jej w czasie owulacji). Zdarza się, że zaburzenia hormonalne stają się przyczyną choroby nazywanej zespołem policystycznych jajników. Schorzenie to objawia się zbyt dużą ilością męskich hormonów w jajnikach, co powoduje obumieranie pęcherzyków i powstawanie torbieli (cyst)..
.Zaburzenia hormonalne mogą być spowodowane przez:
Inne przyczyny niepłodności u kobiet to np. endometrioza – choroba polegająca na tym, że fragmenty błony śluzowej macicy w czasie miesiączki przedostają się do jamy brzusznej i tam wszczepiają się w jej ściany lub inne narządy. Przy kolejnych cyklach powiększają się, powodują stany zapalne i blizny. Zdarza się, że niepłodność u kobiet spowodowana jest też przez nieprawidłowości w budowie narządu rodnego czy też zażywanie leków, np. antydepresyjnych, a nawet takich jak aspiryna czy ibuprofen (jeśli są przyjmowane w połowie cyklu).
Bezpłodność i niepłodność to nie to samo! W języku potocznym „bezpłodność” i „niepłodność” funkcjonują jako dwa terminy określające to samo pojęcie. Tymczasem jest między nimi zasadnicza różnica. Niepłodność jest stanem, który można leczyć różnymi sposobami, w zależności od przyczyny. Bezpłodność oznacza natomiast stałą niezdolność do poczęcia dziecka.
Mniej znaną, a równie istotną przyczyną może być trombofilia wrodzona, która zwiększa ryzyko wystąpienia powikłań zakrzepowych, powracającej zakrzepicy żylnej czy też nadkrzepliwości.
Zobacz też: 11 sposobów na płodność, których nie znałaś
Najczęstszą przyczyną niepłodności męskiej jest niska jakość nasienia – obniżona ilość plemników (poniżej 20 mln w ml. nasienia) lub też ich zmniejszona ruchliwość czy zmiany w budowie. Na taki stan rzecz wpływ mają m.in. choroby przenoszone drogą płciową lub też długotrwałe przegrzewanie jąder (obcisła, nieprzewiewana garderoba, częste korzystanie z sauny, spędzanie wielu godzin za kierownicą).
Przyczyną niepłodności u mężczyzn bywa także uszkodzenie jąder lub nasieniowodów w wyniku infekcji (np. rzeżączki) czy też urazu. Skutkiem tego może być brak dojrzałych plemników w nasieniu, a w niektórych przypadkach nawet całkowita bezpłodność. Nieprawidłowe wyniki badań nasienia mogą wiązać się też z nadmiarem żelaza, który uszkadza jądra i/lub przysadkę mózgową.
Powodować je mogą także m.in. nieprawidłowości w budowie narządów rozrodczych, choroby układu rozrodczego. Przyczyn niepłodności może być naprawdę wiele. Dlatego też badania płodności mające na celu ustalenie źródła problemu bywają bardzo żmudne i trzeba uzbroić się w cierpliwość.
Przyczyny niepłodności bywają bardzo zindywidualizowane, dlatego jej leczenie musi być również indywidualnie dopasowane. Klucz do sukcesu to postawienie prawidłowej diagnozy i podjęcie właściwych kroków medycznych.
Jeśli chcemy, by niepłodność leczenie miała efektywne, musimy pamiętać o jednej zasadzie. Otóż oboje partnerzy muszą być zaangażowani w cały proces diagnostyki, ponieważ leczenie niepłodności powinno zawsze dotyczyć kobiety i mężczyzny. Stąd też konieczna jest wizyta obojga partnerów u specjalisty, który zajmuje się medycyną rozrodu. Zaleca się, by przed nią wykonać podstawowe badania hormonalne, jak i ocenę rezerwy jajnikowej u kobiety. Podczas wizyty lekarz przeprowadzi dokładny wywiad medyczny i tzw. środowiskowy (czy u któregoś z partnerów, w najbliższej lub dalszej rodzinie, pojawiały się problemy z niepłodnością – często twierdząca odpowiedź skłania do szczegółowych badań genetycznych) oraz wykona podstawowe badania – ginekologiczne i USG. Na podstawie ich wyniku i wiedzy uzyskanej z wywiadu, jest w stanie rozpoznać źródło problemu lub ukierunkować odpowiednio dalszą diagnostykę. Zdarza się, że wymagane są dokładne badania np. z zakresu monitoringu cyklu, drożności jajowodów, fragmentacji DNA plemników lub kompleksowej diagnostyki genetycznej (m.in. np. badania kariotypu).
Pierwszym krokiem w walce z niepłodnością jest zmiana trybu życia. Czasami wystarczy zmienić pewne nawyki czy też dietę lub zrezygnować z nałogów, aby móc cieszyć się zdrowym potomstwem. Niestety często zapominamy o tym, jak nasz styl życia wpływa na zdrowie i tym samym nasze możliwości. Okazuje się, że na leczenie niepłodności mamy wpływ my sami.
Co szkodzi płodności kobiet
Co szkodzi płodności mężczyzn
Co pomaga płodności kobiety
Co pomaga płodności mężczyzny
Niepłodność leczenie podstawowe dedykowane ma pewnym obszarom. U kobiet jest to regulacja zaburzeń hormonalnych, monitoring cyklu, indukcja owulacji, inseminacja domaciczna. Natomiast u mężczyzn to poprawa parametrów nasienia, opieka andrologiczna, leczenie farmakologiczne.
Jeśli problem z zajściem w ciążę utrzymuje się od roku pomimo stałego współżycia i niestosowania środków antykoncepcyjnych, powinniście zgłosić się do lekarza. Lekarz zleci wam obojgu przeprowadzenie kilku badań pomagających w zdiagnozowaniu przyczyny niepłodności.
U mężczyzn standardowe badania w kierunku zdiagnozowania przyczyny problemów z poczęciem dziecka to badanie nasienia. Jeśli wyniki nie są prawidłowe, konieczna jest dalsza diagnostyka w celu sprawdzenia, co powoduje taki stan rzeczy. Warto wykonać m.in. badanie w kierunku hemochromatozy. To choroba genetyczna, która powoduje nadmierne odkładanie żelaza, a w konsekwencji właśnie osłabienie jakości nasienia.
Zarówno mężczyzna, jak i kobieta powinni wykonać także badanie poziomu hormonów we krwi oraz analizę moczu. U kobiet często zleca się także test wrogości śluzu szyjkowego, test na obecność przeciwciał antyplemnikowych w śluzie szyjkowym oraz kontrolę cykli miesiączkowych w celu potwierdzenia występowania jajeczkowania.
Czytaj więcej: Niepłodność a poradnictwo genetyczne
W zależności od przyczyny niepłodności lekarz zaproponuje odpowiednią terapię. Jeśli przyczyną niepłodności są zaburzenia hormonalne prowadzące do obniżenia ilości i ruchliwości plemników, to leczenie niepłodności polega na podawaniu pacjentowi hormonów.
Natomiast jeśli trudności w wydaniu na świat potomka spowodowane są żylakami powrózka nasiennego, wykonuje się zabieg ich usunięcia. Infekcje układu moczowo-płciowego, spowodowane najczęściej bakteriami, leczy się zwykle antybiotykami. Niedrożność nasieniowodów w niektórych przypadkach można usunąć operacyjnie. A jeśli to nadmiar żelaza i hemochromatoza powodują niepłodność? Wówczas stosuje się naturalną metodę – upusty krwi.
Przy zaburzeniach owulacji lub jej braku stosuje się terapię hormonalną, natomiast niedrożność jajowodów, wady budowy macicy, mięśniaki, torbiele jajników, a także endometriozę leczy się operacyjnie. Zespół policystycznych jajników poddaje się hormonalnej terapii lub przeprowadza się zabiegi, np. laserową waporyzację. Wrogi śluz macicy może powrócić do normy po leczeniu farmakologicznym.
Jeśli powyższe metody leczenia niepłodności nie są skuteczne, pozostaje inseminacja lub zapłodnienie in vitro. Inseminacja to mało inwazyjny zabieg, polegający na przeniesieniu nasienia mężczyzny do macicy. Oddane przez mężczyznę nasienie najpierw przygotowuje się w laboratorium, wybierając najbardziej żywotne, ruchliwe plemniki. Potem wstrzykuje się je do macicy w czasie naturalnego lub stymulowanego hormonalnie jajeczkowania.
Jeśli wszystkie metody leczenia niepłodności zawiodą, stosuje się zabieg in vitro, czyli zabieg zapłodnienia pozaustrojowego. Składa się on z kilku faz. Najpierw u kobiety pobudza się jajeczkowanie, podając przez 8-10 dni leki hormonalne. Następnie w znieczuleniu miejscowym, pod kontrolą USG, pobiera komórki jajowe (punkcja). Łączy się je w laboratorium z wybranymi plemnikami. Otrzymane tą drogą zarodki hoduje się przez kilka dni (2-5) i wprowadza do macicy za pomocą cewnika. Zwykle umieszcza się je tam dwa, bo średnio tylko 30 proc. zarodków zagnieżdża się i prawidłowo rozwija. Po kolejnych 10-12 dniach wykonuje się test ciążowy.
Przeczytaj więcej:
Data publikacji: 06/06/2015, Data aktualizacji: 09/11/2021
Zobacz także
Ja w życiu bym nie pomyślała wcześniej, że dieta może mieć tak duży wpływ na płodność. Podczas niekończących się dyskusji z innymi koleżankami starającymi się o pociechy od dłuższego czasu, usłyszałam o Foodwise. Dowiedziałam się, że jest tam dietetyk kliniczny który zgłębił temat i układa plany żywieniowe dla osób z różnymi dolegliwościami, które mogą utrudniać zajście w ciążę. Od jakiegoś czasu mam już swój upragniony brzuszek, ale muszę przyznać, że chociaż korzystam z zaleceń żywieniowych pani z Foodwise i widzę, że zmiana diety działa, to wciąż nie mogę wyjść z szoku, że żywienie jest tak istotne dla płodności!
Po roku starania się o dziecko warto udać się do lekarza, który zrobi wywiad i zaleci badania. Jest wiele czynników, które wpływają na płodność, czasem pomaga zmiana trybu życia, czasem konieczne jest leczenie.
Mamy problem z mężem od stycznia jesteśmy małżeństwem a o dziecko staramy się od ponad roku ja mam nieregularne miesiączki a partner pali i pije co można zrobić żebym zaszła w ciążę mam 32 lata partner ma 48 lat
Wydaje mi się, że autor tego wpisu powinien więcej poczytać na temat niepłodności i bezpłodności-są to dwa zupełnie różne problemy tutaj ujęte jako jeden!!!
Dziękujemy za zwrócenie uwagi. Faktycznie są to dwa różne pojęcia, których potocznie używa się zamiennie – dodaliśmy już w artykule wyjaśnienie. Pozdrawiamy.