Aktualizacja: 23 kwietnia 2018 r.
Niepłodność (potocznie zwana bezpłodnością) to problem, który dotyczy w takim samym stopniu mężczyzn, jak i kobiet. U mężczyzn główną przyczyną niepłodności jest mała ruchliwość plemników lub też niska jakość nasienia oraz urazy męskich narządów płciowych. Niepłodność u mężczyzn można skutecznie leczyć!
Spis treści:
Niepłodność męska charakteryzuje się niezdolnością mężczyzny do zapłodnienia kobiety po roku regularnego współżycia, wykluczającego stosowanie jakiejkolwiek formy antykoncepcji. Niestety jest to krępujący temat, o którym do niedawna niechętnie się mówiło. Mężczyzna niemożność zapłodnienia kobiety odbiera jako wstyd i porażkę. Informacja o tym fakcie powoduje u mężczyzn często problemy emocjonalne, które wymagają konsultacji i wsparcia specjalistów. Również częściej niż kobiety oczekują zrozumienia u bliskich. Zderzenie się z tym problemem wpływa na spadek poczucia własnej wartości, apatię, bądź agresję skierowaną właśnie do bliskich.
Mimo że wzrasta świadomość społeczeństwa i nie brakuje dostępu do informacji, bezpłodność męska jest rzadko poruszanym tematem w mediach. Dużo więcej czasu poświęca się na problemy kobiet z płodnością, stąd istnieje przekonanie, że niepłodność dotyczy przede wszystkim kobiet. Natomiast u mężczyzn może to powodować poczucie odosobnienia, tymczasem problem niepłodności dotyczy około 15% mężczyzn na świecie. Szacuje się, że w około 50 % przyczynę niepłodności u par stanowi właśnie męski czynnik. Gdyby temat ten poruszano częściej publicznie, być może nie powodowałby uczucia wstydu i był bardziej akceptowalny. Wydaje się, że mężczyźni sami przed sobą boją się przyznać, że mają problem z płodnością i potrzebują pomocy specjalistów. Dlatego do tej pory to kobiety najczęściej podejmują leczenie, co może powodować długą i niepewną diagnozę. Aby była przeprowadzona dokładnie i umożliwiała jak najszybsze zajście w ciążę, zarówno kobieta, jak i mężczyzna powinni poddać się badaniom. Tylko dobrze przeprowadzony proces diagnostyczny daje szansę na wdrożenie skutecznego leczenia.
Najczęstszą przyczyną niepłodności męskiej jest niska jakość nasienia – obniżona ilość plemników (poniżej 20 mln w ml nasienia) lub też ich zmniejszona ruchliwość czy zmiany w budowie. Na taki stan rzecz wpływ mają m.in. choroby przenoszone drogą płciową czy długotrwałe przegrzewanie jąder (obcisła, nieprzewiewana garderoba, częste korzystanie z sauny, spędzanie wielu godzin za kierownicą). Za nieprawidłowe wyniki badań nasienia może odpowiadać też nadmiar żelaza (niekorzystnie wpływający na działanie jąder i przysadki mózgowej).
Przyczyną niepłodności u mężczyzn bywa także uszkodzenie jąder lub nasieniowodów w wyniku infekcji (np. rzeżączki) czy też urazu. Skutkiem tego może być brak dojrzałych plemników w nasieniu, a w niektórych przypadkach nawet całkowita bezpłodność. Powodować ją mogą także nieprawidłowości w budowie narządów rozrodczych, choroby układu rozrodczego oraz schorzenia, co do których wydawać by się mogło, że nie powinny mieć żadnego wpływu na płodność (choroby serca, płuc, nerek). Jak widać, przyczyn niepłodności może być naprawdę wiele.
Czy wiesz, że aż ok. 40% przypadków niepłodności u mężczyzn spowodowanych jest zmniejszoną produkcją spermy bądź gorszą jakością nasienia? Medycyna znalazła sposób, aby pomóc parom borykającym się z tym właśnie problemem.
Plemniki gorszej jakości są „znakowane” przez ubikwitynę, a potem niszczone. Dzięki temu rośnie ilość zdrowych plemników, które normalnie produkowane są w mniejszych ilościach. Badanie nasienia pod kątem zawartości ubikwityny umożliwia dokładną diagnostykę bezpłodność u mężczyzn..
Ubikwityna występuje w zasadzie w całym organizmie człowieka. Do niedawna pomniejszano jego rolę sądząc, iż działa ono jedynie wewnątrz komórek. Zewnątrzkomórkowe działanie tego białka opisał amerykański biolog komórkowy Peter Sutovsky wraz ze swoimi kolegami z Oregon Health Sciences University w Beaverton. Wyniki badań przeprowadzonych przez wyżej wymienionych naukowców opublikowane zostały w Journal of Cell Science. Otóż na zewnątrz komórek białko to odpowiedzialne jest za kontrolę jakości spermy. Sperma przed ejakulacją przechowywana jest w najądrzach, czyli tkance znajdującej się w pobliżu jąder. To właśnie tam odbywa się kontrola nasienia.
Bardziej szczegółowe badania nad rolą ubikwityny pozwolą być może opracować męska pigułkę antykoncepcyjną. Będzie ona prawdopodobnie bezpieczniejsza i skuteczniejsza niż obecnie dostępne środki zapobiegające ciąży.
Zobacz też: Mukowiscydoza a niepłodność mężczyzn.
Pierwszym krokiem w walce z niepłodnością u mężczyzn jest zmiana trybu życia. Czasami wystarczy zmienić pewne nawyki czy dietę i zrezygnować z nałogów, aby móc cieszyć się zdrowym potomstwem. Bezpłodność u mężczyzn często wynika ze stylu życia, jaki prowadzą na co dzień. Niestety mężczyźni nie zawsze zdają sobie sprawę, że to, co jedzą i jak, żyją ma poważne konsekwencje wpływające na ich płodność lub jej brak.
Co szkodzi płodności mężczyzn:
Co pomaga płodności mężczyzn:
Mężczyźni zdecydowanie powinni przestrzegać kilku zaleceń, by jak najszybciej wspomóc swoją płodność. Tak jak piszemy powyżej – aktywny wypoczynek, czyli innymi słowy – regularna aktywność fizyczna, zdecydowanie wpływa pozytywnie na niepłodność męską. Jednocześnie pozwala to na zadbanie o odpowiednią wagę ciała. Ponadto dieta, która jest niskotłuszczowa i wysokobiałkowa, bogata w produkty pełnoziarniste i warzywa oraz owocem, to istotny czynnik mający udział w poprawie płodności. Z kolei selen i cynk ułatwiają prawidłowe dojrzewanie plemników. Witamina C przyjmowana w odpowiedniej ilości, poprawia wchłanianie w przewodzie pokarmowym cennych związków, ponadto wspiera żywotność oraz przeżywalność plemników, ochrania DNA plemników przed uszkodzeniem w wyniku wolnych rodników. Kolejną witaminą pomagającą w problemie takim jak niepłodność męska uznaje się witaminę E, o której często mężczyźni zapominają. Dodatkowo ograniczenie spożywania alkoholu i rzucenie palenia pozytywnie wpływają na walkę z niepłodnością.
W zależności od przyczyny niepłodności u mężczyzn lekarz zaproponuje odpowiednią terapię. Jeśli powodem są zaburzenia hormonalne, prowadzące do obniżenia ilości i ruchliwości plemników, leczenie niepłodności męskiej polega na podawaniu pacjentowi hormonów. Przy nadmiarze żelaza stosuje się upusty krwi (które są bezpieczną i naturalną metodą).
Natomiast jeśli przyczyną trudności w wydaniu na świat potomka spowodowane są np. żylakami powrózka nasiennego, wykonuje się zabieg ich usunięcia. Spowodowane bakteriami infekcje układu moczowo-płciowego leczy się z kolei antybiotykami, a niedrożność nasieniowodów w niektórych przypadkach można usunąć operacyjnie.
Istnieje wiele zaburzeń mających podłoże genetyczne. Niepłodność również się do nich zalicza. Dlatego diagnostykę męskiej niepłodności warto zwrócić w kierunku poszukiwania czynnika genetycznego: szczególnie wtedy, gdy u pacjenta stwierdzona zostanie azoospermia, oligospermia lub gdy u partnerki doszło do kolejnego poronienia z rzędu.
Obniżona płodność u panów może być wynikiem nieprawidłowości w chromosomach. Dlatego też pierwszym badaniem, jakie powinno się wykonać u niepłodnego mężczyzny, (jak i niepłodnej kobiety) jest badanie kariotypu, które polega na określeniu liczby i budowy wszystkich jego chromosomów.
Warto wykonać także badanie w kierunku hemochromatozy, czyli choroby genetycznej powodującej nadmierne odkładanie żelaza w organizmie. Zbyt duża ilość tego pierwiastka może nie tylko obniżać parametry nasienia, ale też obniżać libido czy powodować problemy z erekcją.
Kolejną genetyczną przyczyną niepłodności męskiej może być mutacja genu mukowiscydozy, czyli genu CFTR. Odpowiada ona za takie przejawy niepłodności u panów jak choćby niedrożność nasieniowodów czy też ich jednostronny lub obustronny zanik.
Ponadto u części pacjentów z zaburzeniami spermatogenezy obserwuje się mikrodelecję regionu AZF zlokalizowanym na długim ramieniu chromosomu Y. Mutacja ta jest niestety dziedziczna, co oznacza, że będą ją również posiadali synowie mężczyzny, który jest jej nosicielem. Obecność mikrodelecji można potwierdzić lub wykluczyć przy pomocy badań molekularnych.
Polecamy: Azoospermia – przyczyny, diagnostyka i leczenie
Poradnictwo genetyczne powinno być nieodłącznym elementem postępowania wobec pary borykającej się z problemem obniżonej płodności. Lekarz genetyk, po zebraniu wywiadu z partnerami oraz zapoznaniu się z wynikami przeprowadzonych wcześniej badań, będzie w stanie ustalić rzeczywistą przyczynę trudności z poczęciem dziecka. Może też wskazać konkretne geny, które trzeba sprawdzić, jeśli oczywiście żadne badania nie były jeszcze wykonywane lub zlecić dodatkowe badania w celu uzupełnienia diagnostyki.
Przeczytaj więcej:
Data publikacji: 06/06/2015, Data aktualizacji: 09/11/2021
Zobacz także
Dodaj komentarz