KTG płodu (kardiotokografia) to badanie, które pozwala monitorować czynność serca płodu oraz skurcze mięśnia macicy. Jeśli ciąża rozwija się prawidłowo, KTG wykonywane jest pod sam jej koniec i w czasie porodu. Jeśli natomiast jest to ciąża zagrożona lub mnoga – KTG wykonywać można regularnie od 28. tygodnia (w wyjątkowych sytuacjach od 26. tygodnia).
KTG płodu to bardzo ważne badanie ponieważ pozwala wykryć np. niedotlenienie lub zakażenie płodu. W wielu sytuacjach daje więc szansę na uratowanie zdrowia i życia dziecka. Spadające tętno płodu w trakcie badania KTG może np. świadczyć o tym, że dziecko jest owinięte pępowiną.
Spis treści:
KTG płodu – na czym polega monitorowanie zewnętrzne?
KTG płodu – na czym polega wewnętrzne monitorowanie?
Wskazania do wykonania KTG płodu
Jak przygotować się do badania KTG?
O czym informuje wynik badania KTG?
KTG płodu wykonywane jest poprzez monitorowanie zewnętrzne, które jest w pełni bezpieczne, nie powoduje bólu ani dyskomfortu. Polega na założeniu na brzuch ciężarnej dwóch pasów z czujnikami. Jeden mierzy liczbę uderzeń serca dziecka a drugi – napięcie mięśnia macicy. Wyniki ukazywane są na monitorze. Standardowe badanie w trakcie ciąży nazywane jest testem niestresowym i trwa ok. 30 minut, ale w razie potrzeby może zostać przedłużone.
Jeśli podczas testu niestresowego nie wystąpią akceleracje (przyspieszenia akcji serca), można wykonać test stresowy. Wygląda on podobnie z tą różnicą, że podczas zapisu KTG ciężarnej podaje się oksytocynę – hormon, który powoduje skurcze macicy. Przy skurczach akceleracje powinny się pojawić. Jeśli występują nieprawidłowości, może się zdarzyć, że monitorowanie za pomocą KTG będzie konieczne przez cały poród.
Monitorowanie wewnętrzne stosowane jest podczas porodu wtedy, kiedy potrzebne są bardziej dokładne wyniki, np. w przypadku zagrożenia płodu. Elektrodę, która mierzy rytm serca, umieszcza się na główce dziecka, a wprowadza przez kanał szyjki macicy. Czujnik mierzący skurcze macicy umieszcza się zwykle na brzuchu. Ten typ badania w ciąży wykonać można dopiero wtedy, gdy rozwarcie szyjki macicy ma 1-2 centymetry, a błony płodowe są pęknięte.
Z uwagi na bardziej inwazyjny charakter badania nie jest to powszechnie stosowane rozwiązanie w codziennej praktyce położniczej.
Jeśli ciąża przebiega prawidłowo, pierwsze badanie KTG płodu trzeba wykonać dopiero pod sam jej koniec, jednak w niektórych przypadkach istnieją wskazania do wcześniejszego przeprowadzenia takiego badania. Jeśli przewidywany termin porodu już minął, badanie powtarzać należy co 2-3 dni.
Wcześniejsze i częstsze wykonywanie badania KTG wskazane jest przy ciążach wysokiego ryzyka, gdy istnieje obawa wystąpienia różnych nieprawidłowości. Do tej grupy zalicza się m.in. ciąże wielopłodowe, ciężarne chorujące na cukrzycę, nadciśnienie tętnicze, choroby nerek, krwi, płuc, serca i inne choroby wpływające na ogólną wydolność organizmu. Inne wskazania to stan po urazie brzucha, krwawienie z dróg płciowych, słabsze odczuwaniu ruchów płodu lub gdy wykrycie w trakcie ciąży wady płodu, np. serca. Również wiek ciężarnej oraz powikłania w poprzedniej ciąży mają wpływ na zwiększenie ryzyka wystąpienia nieprawidłowości.
Z uwagi na fakt, iż KTG płodu jest bezpieczne i nieinwazyjne, może być i często jest wykonywane w ciąży fizjologicznej już po 30 tygodniu ciąży. Jest to bowiem jedno z podstawowych badań do oceny dobrostanu płodu, które może być wykorzystywane jako dodatkowe badanie profilaktyczne. Często wykonanie takiego testu, np. podczas wizyty kontrolnej u lekarza prowadzącego ciążę, potwierdza dobry stan płodu, co zapewnia spokój przyszłym rodzicom.
Do badania KTG nie trzeba się specjalnie przygotowywać i można je wykonać w zasadzie o każdej porze dnia. Przed przystąpieniem do badania warto skorzystać z toalety ponieważ trwa ono około 30 minut, a może się zdarzyć też tak, że zostanie przedłużone.
To badanie nie wymaga szczególnych przygotowań i jest całkowicie bezpieczne dla dziecka i jego mamy. Warto jednak przed podpięciem do urządzenia skorzystać z toalety (badanie trwa około 30 minut, ale może zostać przedłużone, jeśli dziecko jest mało aktywne).
Wykres przekazuje, ile razy na minutę bije serce dziecka i jaki jest stosunek akcji serca płodu do skurczów macicy.
Prawidłowa liczba uderzeń serca na minutę to 110-160 (normokardia). Jeśli uderzeń jest mniej (poniżej 110), stwierdza się bradykardię. Może ona świadczyć o niedotlenieniu płodu. Jeśli natomiast uderzenia na minutę wynoszą powyżej 160, można mówić o trachykardii, która może występować np. z powodu zakażeń w macicy.
Podczas KTG mierzy się również oscylację serca, czyli zmianę liczby uderzeń. Prawidłowo powinna ona wynosić 5-25 na minutę. Oscylacja poniżej 5 uderzeń może świadczyć o śnie dziecka lub niedotlenieniu, natomiast powyżej 25 – np. o owinięciu pępowiny wokół główki dziecka. Mierzone są także akceleracje (przyspieszenia akcji serca), które są objawem dobrostanu płodu.
Nie zawsze wystąpienie przyspieszenia lub spowolnienia tętna dziecka musi świadczyć o faktycznych problemach z jego zdrowiem, zwłaszcza gdy są to zmiany krótkotrwałe i przejściowe. Jednak profilaktyka, jaką jest regularne wykonywanie zapisów KTG, pozwala na wczesne wykrycie ewentualnych zagrożeń oraz doprowadzenie ciąży do szczęśliwego zakończenia.
Specjalista ginekologii i położnictwa, Klinika Ginekologii i Położnictwa Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu, dyrektor ds. medycznych PregnabitPracuje w II Katedrze i Klinice Ginekologii i Położnictwa Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu. Jest autorem licznych prac naukowych, referatów, wystąpień naukowych z zakresu ginekologii i położnictwa, w tym rozdziału w podręczniku dla lekarzy i studentów. Studiował i praktykował we Wrocławiu oraz Ruhr-Universität Bochum w Niemczech. Szczególnie zaangażowany jest w diagnostykę prenatalną i endoskopowe leczenie ginekologiczne. Dyrektor ds. medycznych Pregnabit. Wierzy, że technologie mobilne stanowią doskonałe wsparcie dla lekarzy i pacjentek.
Od redakcji badaniaprenatalne.pl aktualizacja 27 lutego 2020 r.
Badanie KTG (kardiotokografia) umożliwia rejestrację czynności serca płodu oraz czynności skurczowej macicy. Przy prawidłowo przebiegającej ciąży badanie wykonywane jest pod sam koniec jej trwania oraz podczas porodu. W przypadku wystąpienia patologii badanie wykonuje się już od 28 tygodnia ciąży (nawet do kilku razy w ciągu dnia). KTG potrafi wychwycić stany zagrażające zdrowiu, a nawet życiu dziecka, m.in. niedotlenienie czy zakażenie wewnątrzmaciczne. Badanie KTG powinno trwać co najmniej 30 minut, a w sytuacji zaobserwowania nieprawidłowości w zapisie kardiotokograficznym czas ten może zostać wydłużony nawet do 1 godziny. Kardiotokografię wykonuje się na 2 sposoby – poprzez monitorowanie zewnętrzne (w większości przypadków) oraz monitorowanie wewnętrzne.
W trakcie badania KTG lekarz zwraca uwagę na wszelkie wahania w czynności serca płodu. Generalnie czynność serca płodu powinna mieścić się w granicach 110-160 uderzeń/minutę. Jeśli serce bije szybciej, mówimy o tachykardii, jeśli wolnej, to mamy do czynienia z bradykardią.
Wyróżnia się kilka rodzajów zmian częstości akcji serca płodu – akcelerację, decelerację oraz oscylację. Akceleracja oznacza przyspieszenie akcji serca płodu o ok. 15 uderzeń/minutę, utrzymujące się ok. 10 sekund. Taki wynik świadczy o dobrym stanie dziecka. Deceleracja to z kolei krótkotrwały spadek częstości akcji serca płodu poniżej poziomu częstości podstawowej, utrzymujący się przez 15 sekund lub dłużej. Oscylacje to natomiast wszelkie zmiany (wahania) liczby uderzeń.
Na brzuchu ciężarnej kobiety umieszcza się pasy z czujnikami – pelotami – które podłączane są do specjalnego aparatu. Jedna z pelot służy do mierzenia skurczów macicy, druga do mierzenia pracy serca dziecka. Wynik badania widoczny jest na monitorze. Badanie KTG wykonuje się w różnych warunkach. Standardowym badaniem kardiotokograficznym jest tzw. test niestresowy (inaczej kardiotokograficzny test akceleracyjno-ruchowy). Drugim rodzajem badania jest test stresowy (inaczej oksytocynowy).
Test niestresowy polega na ocenie występowania lub braku akceleracji, czyli przyspieszonej akcji serca. Jej obecność świadczy o tym, że dziecko jest odpowiednio dotlenione i ma się dobrze. Jeśli lekarz nie stwierdzi akceleracji, wykonuje się natomiast test stresowy. Wygląda on niemal tak samo, jedyna różnica polega na tym, że matce podawana jest oksytocyna, czyli hormon wywołujący skurcze macicy. Pod wpływem oksytocyny akceleracje powinny się uwidocznić.
Kardiotokografia wewnętrzna jest badaniem wykonywanym bardzo rzadko, jedynie, gdy sytuacja wymaga bardziej szczegółowej diagnostyki. Wówczas czujnik przeprowadzany jest przez szyjkę macicy i umieszczany na główce płodu. Badanie to wykonuje się jednak dopiero po pęknięciu błon płodowych i przy rozwarciu wynoszącym 1-2 cm.
Jeśli ciąża przebiega bez komplikacji, lekarze zalecają wykonanie KTG płodu, dopiero w dniu wyznaczonego terminu porodu. W przypadku ciąży przenoszonej, badanie powtarza się średnio co 2-3 dni aż do dnia rozwiązania. Gdy ciąża kobiety jest powikłana kardiotokografię wykonuje się wcześniej – nawet kilka tygodni przed planowanym terminem porodu. Wskazaniem do wcześniejszego przeprowadzenia badania KTG będzie m.in.:
Tak, badanie jest uznawane za bezpieczne zarówno dla matki, jak i dla płodu. Podczas kardiotokografii lekarz nie ingeruje w ciało dziecka i matki, jest ona więc też całkowicie bezbolesna.
Ten artykuł jest chroniony prawami autorskimi. Niedopuszczalne jest zwielokrotnianie, modyfikowanie, publiczne odtwarzanie i / lub udostępnianie Serwisu, jego części, materiałów w nim zamieszczonych i / lub ich części, za wyjątkiem przypadków wskazanych w obowiązujących w tym zakresie przepisach prawa.
Data publikacji: 20/11/2020, Data aktualizacji: 01/11/2021
Dodaj komentarz