Endometrioza polega na obecności błony śluzowej macicy (endometrium) poza macicą. Dotyczy nawet do 15% wszystkich kobiet, a w przypadku tych borykających się z niepłodnością – nawet do 50% [1]. Endometrioza może powodować nie tylko silne dolegliwości bólowe, ale też problemy z zajściem w ciążę. Często ma podstępny przebieg, przez co jest błędnie diagnozowana i mylona z innymi przypadłościami. Jak objawia się ta choroba, jak ją diagnozować i leczyć? Wszystkie najważniejsze zagadnienia opisujemy poniżej.
Spis treści:
Endometrioza, nazywana inaczej gruczolistością macicy lub wędrującą śluzówką macicy, jest chorobą polegającą na rozroście błony śluzowej macicy poza jamą macicy. U kobiet, które mają regularny cykl miesiączkowy, przez 21 dni błona śluzowa narasta w macicy, by podczas okresu się złuszczyć. Natomiast, u części kobiet zachodzi sytuacja, kiedy to grupa komórek endometrium razem z krwią menstruacyjną przenika do jajowodów, a następnie do jamy brzusznej. Dlatego właśnie ogniska endometriozy nierzadko znajdują się m.in. w jamie otrzewnej, jajniku czy jajowodzie, , jelitach, ścianie pęcherza, ale mogą pojawić się też w innych miejscach. Powodują powstawanie guzków, zrostów, blizn, torbieli czy stanów zapalnych.
Jest wiele teorii na temat przyczyn wędrującej śluzówki macicy, jednak żadna z nich nie została do końca potwierdzona. Przyjmuje się, że endometrioza najczęściej wiąże się z tzw. wsteczną menstruacją – błona śluzowa macicy po złuszczeniu, zamiast wydostawać się z krwią miesiączkową, przemieszcza się wstecznie do jajowodów. Wsteczna menstruacja występuje u wielu kobiet, jednak nie zawsze powoduje endometriozę.
Na podstawie jednego z przeprowadzonych badań stwierdzono występowanie wszczepów endometriozy do otrzewnej nawet w życiu płodowym. Inna teoria mówi o powstawaniu tej choroby z innych komórek, np. takich jak komórki macierzyste.
Duży wpływ na rozwój choroby mają takie czynniki jak m.in. zaburzenia wypływu krwi miesiączkowej, zaburzenia immunologiczne, stres oksydacyjny, stymulacja hormonalna, wysoki poziom estrogenów przez długi czas, krótkie cykle miesiączkowe czy czynniki genetyczne [2]. Endometrioza bardzo często zachodzi u kobiet, których mamy, babcie lub siostry doświadczyły tej przypadłości. Zaobserwowano, że choroba w wielu przypadkach występuje rodzinnie.
Zobacz też: Co możesz zrobić, by urodzić zdrowe dziecko?
Objawy endometriozy u każdej kobiety mogą być trochę inne, nie wszystkie występują za każdym razem, a ponadto choroba może rozwijać się powoli. Jednak to czego doświadcza wiele kobiet cierpiących na tę przypadłość to ból. Zazwyczaj pojawia się on regularnie, może być zlokalizowany w pachwinie, w dole brzucha, jak również w okolicy krzyżowej czy odbytu. Najczęściej występuje tuż przed miesiączką i zanika wraz z nią, choć czasami może trwać zdecydowanie dłużej. Ból ten ma dużo większe nasilenie od typowego bólu menstruacyjnego. Zdarza się, że zaburza i uniemożliwia normalne funkcjonowanie kobiety.
Ponadto objaw endometriozy to ograniczona płodność. Wykazano, że schorzenie to dotyczy co trzeciej kobiety, która ma problem z zajściem w ciążę. U pacjentek obserwuje się zrosty w jamie brzusznej i wewnątrz macicy, dlatego też zapłodnienie i przemieszczenie się jaj do macicy ma utrudniony przebieg. Poza tym miejsca zapalne endometriozy mogą produkować substancje i enzymy utrudniające proces zapłodnienia i zagnieżdżenia się komórki jajowej.
Jakie jeszcze ednometrioza objawy może powodować?
Do możliwych symptomów należą przede wszystkim:
Rozpoznanie endometriozy nie należy do prostych zadań, tak jak wcześniej wspomniano, objawy mogą być dość niespecyficzne. Jednak dobry specjalista podejrzewa ją u każdej pacjentki, która cierpi na bardzo bolesne miesiączki.
Diagnostyka endometriozy ma na celu określenie, gdzie znajdują się jej ogniska, z jakim rodzajem choroby mamy do czynienia i jakie leczenie dobrać. Oprócz szczegółowego wywiadu obejmuje ona najczęściej badanie USG, badanie ginekologiczne, a także laparoskopię. Czasami określa się też stężenia glikoprotein Ca-125 oraz Ca 19-9 (badania uzupełniające). Niektórzy lekarze, by potwierdzić diagnozę, decydują się na kolonogarfię CT, czy rezonans magnetyczny. Bardzo wiele zależy od doświadczenia i kompetencji specjalisty prowadzącego pacjentkę.
Co ważne, nawet u 38% kobiet z endometriozą pierwsze objawy pojawiły się poniżej 15. roku życia. Czas diagnostyki endometriozy wynosi nawet 12 lat [1] – przede wszystkim ze względu na bagatelizowanie silnego bólu miesiączkowego u młodych dziewcząt. Najczęściej dotyka kobiet w wieku rozrodczym, ale zdarza się, że na tę przypadłość cierpią również pacjentki po menopauzie.
Leczenie endometriozy zależy m.in. od wieku, zaawansowania choroby i umiejscowienia ognisk. Wykorzystuje się metody, które mają znane działanie i udowodnioną skuteczność. Jest to leczenie farmakologiczne (np. leki hormonalne, przeciwbólowe, niesteroidowe leki przeciwzapalne) oraz leczenie operacyjne. Nie można zapomnieć o mniej konwencjonalnych formach leczenia, jak: fizjoterapia, psychoterapia, dieta przeciwzapalna. Warto wspomnieć, że leki hormonalne, które obejmują również pigułki antykoncepcyjne, wykazują potwierdzone działanie w leczeniu symptomów endometriozy. Ponadto zdarzają się przypadki, że ograniczają lub cofają rozwój choroby.
W diagnostyce i leczeniu endometriozy ogromną rolę odgrywają zabiegi laparoskopowe. Laparoskopia endometriozy, czyli zabieg operacyjny polegający na wprowadzeniu do jamy brzusznej pacjentki poprzez powłoki brzuszne narzędzia optycznego – laparoskopu, pozwala dokonać szczegółowej obserwacji zmian chorobowych i wykryć nawet najmniejsze i najbardziej ukryte ogniska endometriozy.
Do wykonania zabiegu laparoskopii endometriozy konieczne jest wytworzenie w jamie brzusznej miejsca do manipulacji narzędziami chirurgicznymi. W tym celu do ciała pacjentki wprowadza się igłę odmową oraz specjalistyczne narzędzie – insuflator. Z pomocą tych instrumentów chirurgicznych do ciała wpompowywany jest gaz konieczny do przeprowadzenia zabiegu laparoskopii. Najczęściej jest to dwutlenek węgla, azot, tlen lub podtlenek azotu.
Laparoskopia endometriozy to obecnie złoty standard w leczeniu gruczolistości zewnętrznej, czyli endometriozy. Dzięki zabiegom laparoskopowym można nie tylko poprawnie zdiagnozować, ale i także usunąć endometriozę, zarówno w łagodnej, jak i w zaawansowanej formie (np. endometriozę głęboko naciekającą).
Dzięki laparoskopii możliwe jest [3]:
Nowoczesne zabiegi laparoskopowe dają możliwość precyzyjnego zidentyfikowania chorych tkanek oraz ich usunięcia, z jak najmniejszym ryzykiem powikłań dla pacjentki. Pacjentka, u której wykonano laparoskopię endometriozy, może normalnie funkcjonować już po 24 godzinach od wykonania zabiegu. Dodatkowa zaleta laparoskopii endometriozy to brak szpecących blizn, które pozostają na skórze brzucha po operacjach przeprowadzanych metodą klasyczną.
Ile kosztuje takie badanie? Koszt wykonania zabiegu laparoskopowego z usunięciem endometriozy może wynosić od 7 do nawet 19 tysięcy złotych, w zależności od rodzaju i stopnia zaawansowania choroby.
Przeciwwskazania do wykonania zabiegu laparoskopii stanowią [4]:
Względnym przeciwwskazania do wykonania zabiegu laparoskopowego stanowią:
Ponieważ nie u wszystkich można wykonać laparoskopię endometriozy, decyzję o wykonaniu zabiegu podejmuje zawsze lekarz chirurg.
Poznaj historię Marty, która od 10 lat stara się o dziecko i cierpi na endometriozę. Marta chce walczyć, jednak potrzebuje do tego wsparcia finansowego. Więcej informacji i zbiórka na pomagam.pl.
Możesz pomóc również przez udostępnienie tej informacji!
Źródła:
[1] Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące diagnostyki i metod leczenia endometriozy, „Ginekologia Polska” 2012, 11.Autorzy: Agnieszka, Alicja Hudzik | zdjęcie: Piyapong Thongcharoen/pl.123rf.com | Aktualizacja: 27 lutego 2020 r.
Artykuł jest chroniony prawami autorskimi. Niedopuszczalne jest zwielokrotnianie, modyfikowanie, publiczne odtwarzanie i / lub udostępnianie Serwisu, jego części, materiałów w nim zamieszczonych i / lub ich części, za wyjątkiem przypadków wskazanych w obowiązujących w tym zakresie przepisach prawa.
Data publikacji: 05/02/2021, Data aktualizacji: 08/11/2021
Dodaj komentarz