Skok rozwojowy u dziecka oznacza nagłą zmianę w jego rozwoju, dzięki której zdobywa nowe, niezauważalne wcześniej przez rodzica umiejętności. Zmianę tę przepowiada gorsze samopoczucie malucha – choć nie u wszystkich dzieci jest obserwowalne. Kiedy występują skoki rozwojowe? Co oznaczają dla dziecka? Wyjaśniamy poniżej.
Spis treści:
1. Skok rozwojowy – co oznacza?
2. Skoki rozwojowe – jak je rozpoznać?
3. Skoki rozwojowe – kiedy się pojawiają?
4. Często zadawane pytania
Termin skoki rozwojowe pierwszy raz został użyty w 1992 roku przez francuskiego biologa behawioralnego – Franciscus Plooij. Oznacza on moment w rozwoju umysłowym dziecka, podczas którego w mózgu tworzą się nowe połączenia neuronalne, zachodzą zmiany w postrzeganiu świata, a układ nerwowy dostaje informacje, których wcześniej nie był w stanie przetworzyć. Skoki rozwojowe u niemowląt postrzegane są jako przejaw prawidłowo rozwijającego się układu nerwowego [1].
Według Plooij skok rozwojowy składa się z dwóch okresów: okresu regresji i okresu pojawienia się nowych umiejętności [2].
O skoku rozwojowym niemowlaka, a dokładnie okresie regresji, może świadczyć ogólne pogorszenie samopoczucia dziecka, rozumiane jako częsty płacz, potrzeba nieustannego kontaktu z matką, drażliwość, problemy z zasypianiem, niespokojny sen, problemy ze ssaniem bądź jedzeniem, bardziej intensywne odbieranie bodźców z otoczenia. Po okresie regresji zauważalne są nowe umiejętności, takie jak ruchowe, poznawcze, rozwój mowy, zmysłów [1].
Warto jednak podkreślić, że nie u każdego dziecka skok rozwojowy przebiega z takim samym nasileniem. U niektórych dzieci zmiany w zachowaniu czy zmianie samopoczucia nie są tak intensywne, dlatego też skoki rozwojowe bywają niezauważalne dla rodziców [2]. Ramy tych zmian nie są tak sztywne, jak np. w przypadku rozwoju dziecka podczas ciąży, kontrolowanego za pomocą badań prenatalnych.
Z kolei przy widocznym pogorszonym samopoczuciu dziecka, rodzice nie mogą tracić czujności. Zmiany w zachowaniu mogą świadczyć nie tylko o skoku rozwojowym, ale również np. o rozwijającej się infekcji, zapaleniu ucha, problemach z układem pokarmowym, alergii.
Zobacz również: Dlaczego warto mieć dziecko po 40-tce?
Plooij zwraca uwagę na 10 skoków rozwojowych u dziecka, które występuję co kilka tygodni. Powinno obliczać się je według przewidywanego, a nie rzeczywistego terminu porodu [2].
Zobacz również: Dziecko często choruje – co robić?
• 1 skok rozwojowy – ok. 5 tygodnia życia – to czas, kiedy niemowlę zaczyna rozumieć wrażenia, dochodzące do niego przez pierwsze tygodnie życia [2], dziecko zaczyna się uśmiechać i zatrzymywać wzrok na twarzy rodzica [1];
• 2 skok rozwojowy – ok. 8 tygodnia życia (2 miesiąca) – maluch rozpoznaje proste wzory wokół siebie, przypatruje się cieniom, zauważa pozycję swoich dłoni [2], uświadamia sobie, że wydaje dźwięki i ma możliwość ruchu ciałem [1];
• 3 skok rozwojowy – ok. 12 tygodnia życia (3 miesiąca) – dziecko zaczyna rozumieć, jak zmieniają się rzeczy wokół niego, zwraca uwagę np. na modulację swojego głosu [2], zaczyna łączyć ruch oczu z ruchem głowy [1];
• 4 skok rozwojowy – ok. 19 tygodnia życia (5 miesiąca) – niemowlę odkrywa, że jego działania mogą przynieść określony skutek, np. zauważa, że gdy puści zabawkę, ona upada [2], czasem łączy dźwięki w ciągi, typu mamamama [1];
• 5 skok rozwojowy – ok. 26 tygodnia życia (6 miesiąca) – maluch zaczyna rozumieć relacje między rzeczami, jak np. odległość między jakimiś przedmiotami, co jest radykalną zmianą w postrzeganiu świata [2], może protestować, gdy nie ma wokół niego rodzica – pojawia się tzw. lęk separacyjny [1];
• 6 skok rozwojowy – ok. 37 tygodnia życia (8,5 miesiąca) – dziecko zaczyna rozumieć, że pewne rzeczy mają jedną kategorię, np. banan i szpinak to jedzenie [2], bada przedmioty w dłoniach, uwielbia burzyć konstrukcje np. z klocków, szuka przedmiotów, które zniknęły mu z oczu [1];
• 7 skok rozwojowy – ok. 46 tygodnia życia (prawie 11 miesięcy) – maluch zdaje sobie sprawę, że do osiągnięcia celu potrzebne są określone działania, np. układanie piramidy z kółek [2], dziecko powtarza sylaby, próbuje naśladować odgłosy zwierząt [1];
• 8 skok rozwojowy – ok. 55 tygodnia życia (prawie 13 miesięcy) – dziecko rozumie schematy przyczynowo – skutkowe [2];
• 9 skok rozwojowy – ok. 64 tygodnia (prawie 15 miesięcy) – maluch potrafi zmienić schematy, których uczyło się wcześniej, zmienia zachowania i analizuje tego konsekwencje [2];
• 10 skok rozwojowy – ok. 75 tygodnia (prawie 18 miesięcy) – dziecko potrafi dostosować swoje zasady do zmieniających się okoliczności i rozumie, że może wybrać, jakie chce być np. ostrożne [2].
Skoki rozwojowe, które opisał Plooij, stanowią ciekawy punkt odniesienia dla rodziców, którzy mają możliwość analizowania rozwoju swojego dziecka [2]. Nie powinno się ich jednak traktować jako jedynego słusznego modelu rozwoju, gdyż każde dziecko może inaczej je doświadczać. U niektórych niemowląt skoki rozwojowe mogą ulec przesunięciu w czasie lub być ciężko zauważalne przez rodziców.
Skoki rozwojowe to co innego niż kamienie milowe – te, służą jako pomoc do monitorowania wszystkich obszarów rozwoju, zarówno rodzicom, jak i lekarzom [2].
1. Czym są skoki rozwojowe u dziecka?
Skoki rozwojowe to nagła zmiana w rozwoju dziecka, dzięki której zdobywa nowe umiejętności.
2. Po czym poznać skok rozwojowy?
Skok rozwojowy można poznać po zmianie zachowania dziecka – staje się niespokojne i rozdrażnione.
3. Kiedy następują skoki rozwojowe u dziecka?
Skoki rozwojowe u dziecka następują przez cały okres niemowlęctwa (7) i połowę drugiego roku życia (3), rozpoczynają się już od około 5 tygodnia życia i kończą około 75 tygodnia życia.
4. Które skoki rozwojowe u dzieci są najtrudniejsze?
Każdy skok rozwojowy może wiązać się ze zmianą zachowania i oznaczać dla dziecka „trudny czas”, jednak 5 skok rozwojowy uważany jest za najtrudniejszy.
Źródła:
1. https://www.nebule.pl/skoki-rozwojowe-2/
2. https://mamaginekolog.pl/dziecko/rozwoj-dziecka/skoki-rozwojowe/
Data publikacji: 22/02/2022, Data aktualizacji: 28/10/2022
Dodaj komentarz