Ciąża ektopowa, inaczej ciąża pozamaciczna, polega na nieprawidłowej implantacji zarodka. Zwykle zagnieżdża się on w jajowodzie. Taki stan jest groźny dla zdrowia (a nawet życia) kobiety, dlatego przy podejrzeniu tej nieprawidłowości najlepiej od razu udać się do szpitala. Tymczasem pierwsze objawy ciąży ektopowej przypominają oznaki zdrowej ciąży…
Ciąża ektopowa wiąże się z niepoprawnym zagnieżdżeniem zarodka – poza jamą macicy. 97-98% wszystkich przypadków tej anomalii polega na implantacji w obrębie jajowodu, jednak może to zdarzyć się też w jamie brzusznej, szyjce macicy czy jajniku.
Gdy wykrycie ciąży ektopowej nie nastąpi w odpowiednim momencie, następuje ciągłe jej powiększanie. W konsekwencji jajowód, jajnik czy szyjka macicy mogą po prostu pęknąć. W takim przypadku pojawia się krwawienie stanowiące poważne zagrożenie życia.
Pierwsze objawy ciąży pozamacicznej są symptomami charakterystycznymi dla ciąży zdrowej. Co może zatem wystąpić? Przede wszystkim brak okresu, a ponadto tkliwość piersi, gorsze samopoczucie czy mdłości. Później obecne są też ból w dole brzucha – najczęściej z jednej strony oraz plamienie.
Gdy ból zaczyna się nasilać i dodatkowo promieniuje w stronę przepony i barku, a dodatkowo występują poty, kłucie przy oddychaniu, bladość, parcie na mocz, niskie ciśnienie i przyspieszone tętno – konieczna jest jak najszybsza wizyta w szpitalu. Mogło bowiem dojść do wstrząsu i wewnętrznego krwawienia.
Niestety nie wszystkie przyczyny pojawienia się ciąży ektopowej są znane. Występuje ona przede wszystkim z powodu nieprawidłowości w jajowodzie. Jakich? Chodzi m.in. wady anatomiczne (np. zwężenia czy zrosty) czy zmiany związane z endometriozą, zapaleniem przydatków, infekcjami (np. pochwy, chlamydią czy rzeżączką). Ciąża ektopowa może wiązać się także z bakteriami i paciorkowcami krążącymi z powodu infekcji. Po dotarciu np. do przydatków mogą powodować zapalenie.
Gdy pacjentka zgłasza się do specjalisty z pierwszymi objawami mogącymi świadczyć o ciąży ektopowej (ból, plamienie), przeprowadza się USG i wywiad. Jeśli w macicy nie ma zarodka, diagnozę można potwierdzić na podstawie badania beta hCG. Niekiedy lekarz pobiera też wyskrobiny z jamy macicy. Gdy kobiecie towarzyszą symptomy wstrząsu, realizowane badania są podobne, ale leczenie musi być wprowadzone wcześniej.
W rzadkich przypadkach dochodzi do samoistnego wchłonięcia się ciąży pozamacicznej. Jeśli tak się nie stanie, istotny jest stopień jej rozwoju. Mały zarodek wymaga najczęściej leczenia specjalnymi lekami. Jeśli ciąża pękła lub może stać się to w każdej chwili, konieczne jest jej wycięcie (zwykle z wykorzystaniem laparoskopii).
Istnieją różne formy leczenia ciąży ektopowej. Metoda, którą należy wybrać, zależy od stanu zdrowia kobiety i stadium rozwoju ciąży.
Leczenie zachowawcze (wyczekujące) jest opisywane jako ‘baczna obserwacja’. Pacjentka nie jest poddana żadnemu aktywnemu leczeniu, ale monitorowana w celu uzyskania pewności, że ciąża ektopowa samoistnie zanika. Ten sposób może dotyczyć pacjentki, która czuje się dobrze (zachowany jest normalny puls i ciśnienie krwi, nie odczuwa bólu lub nie jest duży), z obrazu USG nie wynika możliwość pęknięcia jajowodu oraz wynik BHCG jest niski i stale spada. Leczenie to wiąże się ze stałymi badaniami kontrolnymi w szpitalu, sprawdzającymi poziom hormonów. Muszą one wrócić do poziomu sprzed ciąży, gdyż cały czas istnieje ryzyko pęknięcia jajowodu i krwotoku wewnętrznego. Nie ma możliwości, by pacjentka była poddana leczeniu w formie obserwacji, jeśli badanie USG wskazuje, że jest to ciąża żywa. Gdy poziom BHCG utrzymuje się wysoki i stale wzrasta lub ciąża rozwinęła się w dużą masę poza jamą macicy, również leczenie zachowawcze jest niewystarczające.
Ciąża ektopowa może być poddana leczeniu farmakologicznemu. Lek, często podawany dożylnie, hamuje jej rozwój i umożliwia wchłonięcie powstałych tkanek z powrotem do organizmu. Nie jest to odpowiednia forma leczenia, jeśli: pacjentka jest w złym stanie ogólnym, ciąża jest już duża, hormony ciążowe mają wysoki poziom. Dodatkowo inne medyczne problemy pacjentki mogą wykluczać stosowanie tego rodzaju leków. Jednak zaletą tej metody jest duże prawdopodobieństwo uniknięcia operacji. Po zastrzyku oznacza się regularnie wartość BHCG i kontroluje jego poziom. Lek powoduje rozpad kosmówki, więc za normę uważa się jego wzrost w pierwszych dniach leczenia. Poziom hormonów sprawdza się nawet przez 4-6 tygodni, aby mieć pewność, że osiągnęły już normę. U niewielkiej części pacjentek konieczne jest przyjęcie drugiej dawki leku lub sporadycznie wykonanie zabiegu. Niestety leczenie farmakologiczne wiąże się możliwymi skutkami ubocznymi. Niektóre pacjentki skarżą się na owrzodzenie jamy ustnej, nudności, bóle brzucha, wysypkę skórną. Kobiety, które zostały poddane leczeniu farmakologicznemu, powinny przez najbliższe trzy miesiące zaniechać starań o kolejną ciążę. Organizm musi oczyścić się z pozostałości leku, który ma działanie teratogenne, czyli mogące uszkadzać płód.
Leczenie operacyjne, które przebiega w znieczuleniu ogólnym, zaleca się gdy: pacjentka jest w złym stanie ogólnym (może być to wynik pęknięcia ciąży ektopowej i wewnętrznego krwawienia), ciąża jest żywa i rośnie, poziom hormonów ciążowych utrzymuje się na wysokim poziomie, diagnoza wymaga potwierdzenia. W większości przypadków zabieg wykonywany jest za pomocą laparoskopu, co umożliwia wycięcie ciąży z jajowodu. Czasami, w trosce o zdrowie kobiety, należy wyciąć cały jajowód. Jednak, gdy stan ogólny pacjentki wygląda zbyt poważnie lub przeszła wcześniej operację w jamie brzusznej, to zazwyczaj konieczna jest tradycyjna operacja. Zalecenie do otwartej operacji to również występująca u kobiety nadwaga.
Czas powrotu do zdrowia jest kwestią bardzo indywidualną każdej kobiety. Ciąża ektopowa to ciężkie przeżycie, zarówno fizyczne jak i psychiczne, po którym długo mogą towarzyszyć różne emocje. Niezależnie od leczenia, jakiemu była poddawana pacjentka, konieczne jest co najmniej kilka dni, by mogła dojść do siebie.
Przebyta laparoskopia wiąże się z około dwutygodniowym okresem powrotu do zdrowia fizycznego. Natomiast operacja na otwartej jamie brzusznej może wymagać nawet sześciu tygodni rekonwalescencji. Menstruacja powinna pojawić się w okolicach 6-8 tygodnia po zakończonym leczeniu.
Po leczeniu farmakologicznym konieczne jest poczekanie na wyniki badania krwi, które wykonuje się po siedmiu dniach od zakończenia leczenia. W przypadku, gdy poziom hormonów spada, a ciąża zanika, pacjentka może stopniowo wracać do swoich obowiązków. Miesiączka wróci po około 4 tygodniach od momentu, kiedy hormony się unormują.
Dla wielu kobiet ciąża ektopowa to bardzo smutne i budzące wiele strachu przeżycie. Duże wahania w samopoczuciu pacjentki obserwuje się nawet w przeciągu kilku miesięcy po stracie. Aby kobieta mogła powrócić do równowagi emocjonalnej, potrzebuje przede wszystkim czasu i wyrozumiałości ze strony najbliższych. Niejednokrotnie najpierw do normy wraca zdrowie fizyczne pacjentki, a dopiero później psychiczne.
Data publikacji: 02/02/2021, Data aktualizacji: 09/11/2021
Zobacz także
Dodaj komentarz