Cukrzyca dotyczy nawet 14% ciężarnych [1] i niestety ta liczba ciągle się powiększa. Rozwojowi cukrzycy w czasie ciąży sprzyjać będzie przede wszystkim otyłość, występowanie insulinooporności jeszcze przed ciążą oraz cukrzycy wśród członków rodziny (obciążenie dziedziczne). Jak sugerują najnowsze wyniki badań, czynnikiem podnoszącym ryzyko zachorowania na cukrzycę ciążową jest również nadmiar żelaza w organizmie, powodowany m.in. przez hemochromatozę.
Cukrzycę ciążową można zwalczyć. Aby mieć na to szansę, trzeba jednak wiedzieć, co ją spowodowało. Jedną z przyczyn może być właśnie przeładowanie organizmu żelazem. Ale po kolei…
Pomimo, iż udowodniono wpływ nadmiaru żelaza na rozwój cukrzycy, nie wiadomo jeszcze jaki dokładnie mechanizm za tym stoi. Zawyżony poziom parametrów gospodarki żelazem na pewno nie pozostaje bez wpływu na produkcję insuliny i to, jak jest ona wydzielana w trzustce. Zbyt wysokie żelazo wzmaga również proces namnażania się bardzo szkodliwych dla zdrowia wolnych rodników. Ich obecność hamuje utylizację glukozy w mięśniach, z kolei przyspiesza jej produkcję w wątrobie. W konsekwencji może dojść do wystąpienia insulinooporności [2]. Warto dodać, że aby metabolizm glukozy w organizmie został zaburzony, poziom żelaza wcale nie musi być bardzo wysoki. Czasem wystarczy już nieznaczny wzrost stężenia tego pierwiastka.
Ten artykuł Cię zainteresuje: Cukrzyca ciążowa – na czym polega?
Ponieważ zarówno jego niedobór, jak i nadmiar może być niebezpieczny. Dlatego przez cały czas trwania ciąży powinien on być w idealnej równowadze. W przeciwnym razie u kobiety może pojawić się cukrzyca ciążowa, która po ciąży może się przekształcić w cukrzycę typu 2. Zaburzony metabolizm węglowodanów (cukrów) w czasie ciąży może pociągać za sobą poważne konsekwencje zdrowotne. Dzieci kobiet cierpiących na cukrzycę ciążową często rodzą się też przedwcześnie oraz z wadami wrodzonymi. Cukrzyca ciążowa będzie niebezpieczna oczywiście również dla matki. Może być przyczyną nadciśnienia tętniczego, może uszkodzić nerki albo doprowadzić do infekcji dróg moczowych. Przyszła mama, u której stwierdzono cukrzycę ciążową powinna więc od razu znaleźć się pod opieką specjalistów oraz poddać leczeniu, opartemu przede wszystkim na odpowiedniej diecie.
Hemochromatoza wrodzona to choroba genetyczna, w której głównym problemem jest odkładanie się nadmiaru żelaza w tkankach i narządach wewnętrznych – również w trzustce. Powstaje na skutek mutacji genu HFE, kodującego białko o tej samej nazwie. W normalnych warunkach (gdy gen HFE jest prawidłowy) białko to chroni organizm przed zbyt dużą ilością żelaza. Robi to poprzez zablokowanie wchłaniania żelaza z przewodu pokarmowego. W efekcie organizm dostaje dokładnie tyle żelaza, ile potrzebuje.
Problem pojawia się wtedy, gdy gen HFE jest wadliwy. Wówczas mechanizm regulujący gospodarkę żelazową zaczyna szwankować, a organizm otrzymuje znacznie więcej żelaza niż jest to konieczne. Nadmiar żelaza kumuluje się w narządach wewnętrznych (wątrobie, sercu, nerkach, przysadce mózgowej, szpiku kostnym), sukcesywnie je niszcząc. Z czasem u chorego mogą wystąpić marskość wątroby, niepłodność, problemy ze stawami i zaburzenia hormonalne.
Dowiedz się więcej: Badanie na hemochromatozę? 5 powodów, dlaczego warto
Badania naukowe potwierdziły również, że osoby z podwyższonym poziomem parametrów gospodarki żelaza (w tym żelaza i ferrytyny) są zagrożone większym ryzykiem wystąpienia cukrzycy typu 2 w stosunku do osób, u których poziom żelaza mieści się w normie. Ryzyko to dotyczy również przyszłych mam – zagrożonych cukrzycą ciążową [3]. Badania kliniczne potwierdziły, że u kobiet z cukrzycą ciążową dochodzi do wyraźnego wzrostu parametrów gospodarki żelazem (żelazo w surowicy, WST, ferrytyna) [4]. Nadmiar żelaza w ciąży może być również niebezpieczny dla dziecka. Może bowiem powodować zaburzenia perfuzji (niepoprawny przepływ płynów) łożyska, niską wagę urodzeniową dziecka, a nawet przedwczesny poród [4].
Im szybciej poznasz przyczynę wysokiego poziomu cukru we krwi, tym większa szansa na to, że unikniesz najgroźniejszych powikłań choroby. Dzięki pojawieniu się testów genetycznych, diagnostyka hemochromatozy stała się o wiele prostsza, udało się ją też znacznie skrócić. Takie badanie ma na celu zidentyfikować mutację odpowiedzialną za rozwój hemochromatozy, czyli wspomnianą mutację genu HFE.
Wiedza na temat hemochromatozy i wysokiego poziomu żelaza w organizmie jest szczególnie ważna dla kobiet w ciąży. Dostępne na rynku suplementy diety dla kobiet ciężarnych, sprzedawane zwykle bez recepty, zawierają w swoim składzie również dodatkowe żelazo. Przyjmując je, kobieta z hemochromatozą może sobie jeszcze bardziej zaszkodzić. To samo tyczy się witaminy C, która zwiększa wchłanianie żelaza z przewodu pokarmowego. Stosowanie preparatów i suplementów diety powinno się zawsze odbywać pod ścisłą kontrolą lekarza prowadzącego ciążę. W przypadku diagnozy hemochromatozy, dalsze postępowanie ustali specjalista gastroenterolog.
Źródła:
[1] T. Grzelak, E. Janicka, M. Kramkowska i in., Cukrzyca Ciążowa – Skutki niewyrównania i podstawy regulacji glikemii, „Nowiny Lekarskie” 2013, 82, 8, s. 163.Data publikacji: 17/03/2018, Data aktualizacji: 10/11/2021
Dodaj komentarz