Wpis sponsorowany
Osoby chore na celiakię nie tolerują glutenu – białka obecnego w niektórych zbożach. Organizm zwalcza go za pomocą przeciwciał, co prowadzi do uszkodzenia kosmków jelitowych i zaburzenia wchłaniania związków odżywczych. Pojawiają się wtedy objawy ze strony układu pokarmowego, które nierzadko mylone są z innymi nietolerancjami pokarmowymi.
Brak leczenia celiakii może jednak prowadzić do poważnych powikłań i stwarza zagrożenie dla ciąży. Bywa też przyczyną niepowodzenia prób poczęcia i poronień. Celiakia a ciąża – o to pytacie coraz częściej.
Przekonanie, że celiakia jest chorobą wieku dziecięcego okazuje się nieprawdziwe – coraz częściej diagnozowana jest u dorosłych. Choroba trzewna ma podłoże genetyczne i nie u wszystkich osób mających predyspozycje do zachorowania występują objawy. Choroba może oddziaływać na organizm w ukryciu przez wiele lat i ujawnić się na przykład w czasie ciąży.
Skuteczne leczenie celiakii nie wymaga przyjmowania leków. Polega na stosowaniu ścisłej diety bezglutenowej przez całe życie, która nie tylko chroni przed przykrymi objawami ze strony układu pokarmowego (takimi jak bóle brzucha, wzdęcia, wymioty, biegunki) ale też zapobiega wystąpieniu powikłań w tym nowotworu jelita.
Nieprawidłowe wchłanianie związków odżywczych prowadzi do niedoboru mikro i makroelementów, co stanowi realne zagrożenie dla ciąży (zwłaszcza w przypadku niedoboru cynku, selenu, żelaza i kwasu foliowego). Nawet w zdiagnozowanej celiakii, gdy stosuje się ścisłą dietę bezglutenową mogą pojawić się niedobory ze względu na niższą wartość odżywczą produktów nie zawierających glutenu.
Wśród chorych kobiet częściej dochodzi do poronień samoistnych i urodzeń martwych. Ocenia się, że ryzyko poronień w przypadku nieleczonej celiakii jest dziesięciokrotnie wyższe niż u kobiet chorych, które całkowicie wyeliminowały gluten ze swojej diety. Brak leczenia niekorzystnie wpływa też na rozwój płodu i sprzyja niskiej masie urodzeniowej dziecka.
Badania Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie przeprowadzone na małej grupie kobiet wykazały wpływ celiakii na płeć dziecka. Nieleczone lub niewłaściwie leczone kobiety z celiakią, częściej rodziły dziewczynki, a kobiety stosujące dietę bezglutenową – chłopców. Może być to związane z tym, że zarodki męskie są mniej odporne i nie przeżywają gdy organizm matki jest osłabiony.
Kobieta chora na celiakię jak najbardziej ma szanse na powodzenie ciąży i urodzenie zdrowego dziecka. Stosowanie diety bezglutenowej przez dłuższy czas przed poczęciem oraz w trakcie ciąży może wyeliminować zagrożenia. Już po kilku tygodniach ścisłego stosowania diety kosmki jelitowe regenerują się. Ciężarna musi jednak uzgodnić z lekarzem ewentualne przyjmowanie suplementów diety. Należy też wziąć pod uwagę, że chorobie trzewnej często towarzyszą inne schorzenia (np. cukrzyca i niedoczynność tarczycy) wymagające odpowiedniego postępowania.
Jeśli ciężarna podejrzewa u siebie celiakię również powinna skonsultować to z lekarzem – tylko specjalista może skutecznie poprowadzić diagnostykę i leczenie.Niebezpieczne jest samodzielne wprowadzenie diety przed postawieniem ostatecznej diagnozy. Istnieje wtedy ryzyko wykluczenia choroby u osoby rzeczywiście chorej.
Z celiakii się nie wyrasta i jeśli była rozpoznana w dzieciństwie lub podejrzewało się jej występowanie, należy poinformować o tym lekarza nawet jeśli objawy choroby dawno minęły. Dokładny wywiad w kierunku celiakii jest istotnym elementem profilaktyki u kobiet spodziewających się dziecka.
Celiakia jest dziedziczna i istnieje ryzyko, że osoby blisko spokrewnione z chorymi również mają predyspozycje do jej wystąpienia. Zgodnie z rekomendacjami Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (ESPGHAN), jeśli dziecko z grupy ryzyka (m.in. dziecko chorej matki) nie ma objawów, w pierwszej kolejności powinno się wykonać badania na obecność genów DQ2 i DQ8 kojarzonych z celiakią.
Ich brak praktycznie wyklucza celiakię na całe życie. Jeśli ich obecność zostanie potwierdzona, wówczas zaleca się przeprowadzenie dalszej diagnostyki obejmującej testy serologiczne i biopsję jelita cienkiego. W przypadku dzieci, u których występują objawy a testy serologiczne i genetyczne dadzą wynik potwierdzający, możliwe jest uniknięcie biopsji.
Przeczytaj też: Nietolerancja pokarmowa u niemowląt – celiakia
Celiakia powoduje niedożywienie, które nie musi objawiać się zbyt niską wagą. Chory może mieć duże zapasy tłuszczu, a niedobór witamin czy mikroelementów. Ponadto, celiakii mogą towarzyszyć zaburzenia endokrynologiczne. Wszystko to nie pozostaje bez wpływu na układ rozrodczy.
U kobiet z nieleczoną celiakią obserwuje się zdecydowanie krótszy okres płodny – pierwsza miesiączka występuje u nich nawet 2 lata później, a menopauza – 4 lata wcześniej niż u zdrowych. U wielu pacjentek miesiączka w ogóle nie występuje. Do objawów – lub powikłań w przypadku braku leczenia – należą trudności z zajściem w ciążę i poronienia.
W wielu przypadkach u kobiet z celiakią starających się o dziecko dochodzi do poczęcia w niedługim czasie po wyeliminowaniu glutenu z diety. Również u mężczyzn zaburzenia płodności mogą być związane z chorobą trzewną, ponieważ powoduje ona obniżenie potencji i jakości nasienia. Wszystko to sprawia, że w okresie planowania ciąży bardzo ważne jest właściwe zdiagnozowanie i leczenie celiakii.
Więcej informacji o celiakii i diecie bezglutenowej jest dostępnych na stronie – badania celiakia
Źródła:
Szaflarska-Popławska A., Cichańska B. A., Kupczyk K., Celiakia. Dieta bezglutenowa. Co powinieneś o tym wiedzieć, Wydawnictwo Centrum Promocji i Reklamy REMEDIA, Bydgoszcz 2009.
Data publikacji: 10/06/2015, Data aktualizacji: 08/11/2021
Zobacz także
To prawda. Jak tylko zaczęłam stosować dietę bezglutenową i kontrolowałam to, co jem, w ciągu dwóch lat zaszłam w ciążę.