Światowy Dzień FAS – już 9 września!

9 września już po raz kolejny obchodzić będziemy Światowy Dzień FAS (z ang. fatal alcohol syndrome). Święto to ma przede wszystkim uświadamiać – nie tylko przyszłe matki, ale i całe społeczeństwo – o negatywnych skutkach spożywania alkoholu w czasie ciąży. Z okazji nadchodzących obchodów warto przypomnieć sobie, czym właściwie jest alkoholowy zespół płodowy i jakie niesie ze sobą zagrożenia dla zdrowia dziecka.

Alkohol uszkadza przede wszystkim mózg płodu…

Alkoholowy zespół płodowy (FAS) to zespół fizycznych i psychicznych nieprawidłowości, które są efektem toksycznego (teratogennego) działania alkoholu na płód w czasie ciąży. Etanol uszkadza przede wszystkim różne części mózgu, w tym móżdżek, hipokamp, płaty czołowe czy ciało modzelowate [1].

Każdy z tych obszarów odpowiada za jakąś ważną umiejętność, np. zdolność uczenia się, zapamiętywania czy abstrakcyjnego myślenia. Uszkodzenie, któregoś z nich ma więc bardzo negatywny wpływ na funkcjonowanie dziecka i niestety najczęściej prowadzi do trwałej niepełnosprawności intelektualnej.

Warto dodać, że FAS jest chorobą nieuleczalną, powstałe w mózgu zmiany nie postępują, ale też nie da się ich w żaden sposób usunąć. To jednak nie wszystko. Alkohol wywołuje szkody nie tylko w obrębie ośrodkowego układu nerwowego. Uszkadza również serce, nerki, wątrobę, narządy płciowe, skórę, mięśnie i kości dziecka [2].

Jak wygląda pełnoobjawowy FAS?

Objawy występujące w przebiegu alkoholowego zespołu płodowego będą wynikały z trwałego uszkodzenia różnych obszarów mózgu. I tak uszkodzenie móżdżku spowoduje problemy z utrzymaniem równowagi oraz koordynacją ruchową. Może wywołać też hipotonię mięśniową (obniżenie napięcia mięśni), drżenie kończyn i kłopoty z mówieniem.

Uszkodzenie płatów czołowych wpłynie z kolei na zachowanie dziecka, które może być agresywne, skłonne do stanów depresyjnych i schematycznego myślenia. Poalkoholowe uszkodzenia ciała modzelowatego – odpowiedzialnego za przesyłanie informacji między obiema półkulami – może natomiast wywołać stany lękowe u dziecka oraz utrudnić mu nawiązywanie kontaktów z rówieśnikami. Uszkodzenie struktury zwanej hipokampem spowoduje z kolei problemy z uczeniem się, przyswajaniem nowych informacji oraz ich późniejszym wykorzystaniem [1].

U ponad połowy dzieci z FAS widoczne są również charakterystyczne zmiany w obrębie twarzoczaszki. Wśród nieprawidłowości najczęściej wymienia się:

• małogłowie;
• niedorozwój szczęki i żuchwy;
• spłaszczenie środkowej części twarzy;
• słabo zarysowaną rynienkę podnoskową;
• skrócone szpary powiekowe;
• opadanie powiek;
• szeroko rozstawione oczy;
• wąską górną wargę;
• obecność zmarszczki nakątnej (dodatkowy fałd skóry w kąciku oka);
• deformację małżowin usznych;
• krótki, zadarty nos;
• wolniejszy wzrost [3].

Oczywiście nie wszystkie ww. objawy muszą być widoczne. Pełnoobjawowy FAS dotyczy zaledwie 10% wszystkich przypadków. Pozostałe dzieci będą miały różnego rodzaju zaburzenia rozwoju wynikające z ekspozycji na alkohol w czasie ciąży [4]. U dzieci tych często stwierdza się FAE, czyli alkoholowy efekt płodowy (ang. fatal alcohol effect). Nasilenie objawów będzie w tym przypadku zależeć od ilości spożywanego przez kobietę alkoholu. Im więcej wypije go przyszła mama, tym dziecko narażone jest na rozleglejsze uszkodzenia.

Picie alkoholu w ciąży – powszechny problem?

Niestety… Mimo ostrzeżeń środowiska medycznego (lekarzy, Ministerstwa Zdrowia) i coraz większej wiedzy społeczeństwa na temat szkodliwości picia alkoholu w ciąży, wiele ciężarnych kobiet wciąż po niego sięga. Według prezes Fundacji FAStryga – dr Małgorzaty Kleckiej – nawet co trzecia kobieta w ciąży pije alkohol.

Niestety znajduje to odzwierciedlenie w statystykach. Każdego roku w Polsce na świat przychodzi ok. 900 dzieci dotkniętych pełnoobjawowym FAS-em. Mniej więcej 9000, a więc 10 razy więcej ma inne zaburzenia związane z ekspozycją na alkohol w trakcie życia płodowego [5]. Trudno jednak ustalić faktyczną liczbę dzieci cierpiących na FAS, ponieważ wiele kobiet zwyczajnie nie przyznaje się do spożywania alkoholu w ciąży. Możemy jednak przypuszczać, że jest ona znacznie większa.

Zobacz też: Prawie co trzecia kobieta w ciąży pije alkohol!

Nie istnieje bezpieczna dawka alkoholu dla kobiet w ciąży…

Każda ilość alkoholu, nawet kieliszek wina czy wypity od czasu do czasu drink, będzie działał toksycznie na mózg oraz inne narządy wewnętrzne dziecka. Nie istnieje też moment w rozwoju płodu, w którym alkohol byłby dla niego nieszkodliwy. Dlatego każda przyszła mama powinna bezwzględnie z niego zrezygnować. Alkohol bardzo szybko przechodzi przez łożysko, a płód nie ma jak się przed nim obronić. Jego wątroba nie jest jeszcze na tyle rozwinięta, aby sprawnie zmetabolizować (rozłożyć) szkodliwą substancję.

To może Cię zainteresować: Alkohol w ciąży

FAS – choroba, której sami możemy zapobiec…

…w 100% i w bardzo prosty sposób. Wystarczy, że w okresie poprzedzającym ciążę oraz przez całe 9 miesięcy jej trwania całkowicie wyeliminujemy alkohol. FAS jest akurat jedną z niewielu chorób wrodzonych, o której wystąpieniu decyduje rodzic. Dokładnie tak. Powstrzymując się od picia alkoholu w ciąży, przyszła mama chroni nienarodzone jeszcze dziecko przed ciężkimi, rozległymi wadami – wadami, z którymi musiałoby borykać się już do końca życia.

Źródła:

autor: Natalia

zdjęcie: 3907349/pixabay.com

Ten artykuł jest chro­niony prawa­mi autorski­mi. Niedo­puszczalne jest zwielokrot­ni­an­ie, modyfikowanie, pub­liczne odt­warzanie i / lub udostęp­ni­an­ie Ser­wisu, jego częś­ci, mate­ri­ałów w nim zamieszc­zonych i / lub ich częś­ci, za wyjątkiem przy­pad­ków wskazanych w obow­iązu­ją­cych w tym zakre­sie przepisach prawa.

Data publikacji: 05/09/2018, Data aktualizacji: 07/11/2021